کد مطلب:47472 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » قرآن

الف) آيا درباره زيبايي و زشتي افراد آيهاي در قرآن آمده است؟ ب) آيا زيبايي ظاهري بد است؟ اگر چنين است پس چرا انسانهاي خوب زيبا هستند؟

الف) خداوند متعال، نظام آفرينش را بر اساس علم و حكمتش به نظام علّي و معلولي و سببي و مسببي قرار داده است; به اين معنا كه براي هر حادثه و پديدهاي در عالم، علتي وجود دارد، و هر علتي نيز معلولي مختص به خود دارد; مانند آتش كه سبب گرما، و نور كه سبب روشنايي هستند.

در مورد زيبايي و زشتي فرزندان نبايد نقش پدران و مادران را ناديده گرفت چرا كه يكي از علتهاي عمده، علاوه بر مسايل ژنتيكي رفتار و عملكرد پدر و مادر در هنگام بارداري و تغذيه جنين ميباشد كه باعث زشتي يا زيبايي كودك ميگردد; بنابراين هر يك از زيبايي يا زشتي علت خاصي دارد كه تغذيههاي ناصحيح، نسلهاي گذشته، افراد جامعه و اراده پدران و مادران در آن مؤثر بوده و باعث شده اينگونه افراد در جامعه پيدا شوند.

در موارد زشتي كه افراد از آن رنج ميبرند، نوزادان بيگناهند. علت آن والدين و كساني هستند كه آگاهانه يا ناآگاهانه باعث شدهاند كه اين افراد، زشت رو، به دنيا آيند و اين، اثر ذاتي و بازتاب عمل آنهاست; امّا از آنجا كه خداوند رحمان و رحيم است، براي افرادي هم كه به عللي در دنيا گرفتار اين نوع مشكلات ناخواسته ميشود، وظيفه و اجر و پاداشي خاص قرار داده است كه اگر وظايف خود را انجام دهند و گناه نكنند، سختيهاي آنان به بهترين وجه جبران خواهد شد به گونهاي كه صد در صد راضي خواهند شد; إِنَّمَا يُوَفَّي الصَّـَبِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ; (زمر، 10) بيترديد، صابران، اجر و پاداش خود را بيحساب دريافت ميدارند.(ر.ك: تفسير نمونه، آيةالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 524 ـ 535، دارالكتب الاسلامية / مجموعه آثار، شهيد مطهري، ج 1، ص 115، انتشارات صدرا.)

واژة جمال، جميل، جميلاً در چهار آيه و زينت در 46 آية قرآن آمده است. قرآن اين مسئله را با توجه به كل آفرينش كه با جمال و زيبايي آميخته است، مطرح كرده است; مثلاً ميفرمايد: براي شما در چهارپايان آنگاه كه ]آنها را[ از چرا گاه بر ميگردانيد و هنگامي كه به چراگاه ميبريد زيبايي است. (نحل، 6) و در مورد آنچه بر روي زمين است، ميفرمايد: إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَي الاْ ?َرْضِ زِينَةً لَّهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً. (كهف، 7) و نيز دربارة زيبايي معنوي ميفرمايد: وَ لَـَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الاْ ?ًِيمَـَنَ وَ زَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ. (حجرات، 7) و... .

زيباييگرايي يكي از تمايلات اصيل و فطري در وجود انسان است. قرآن كريم طبق فطرت انسان سخن گفته است. اسلام زيبايي و جمال را در انسان تأييد كرده است; اعم از: زيبايي حسي، مانند منظرههاي زيبا، زيبايي كلامي مانند شعر حافظ، زيبايي فكر يا عقلاني، مانند استدلالهاي خداشناسي، زيبايي قلبي و معنوي، مانند نماز. ـ فطرت يكي از تمايلات طبيعي انساني است كه قرآن مورد توجه قرار داده و به راههاي صحيح و بيخطر هدايت نموده است; ملاك حسن استفاده از زينتها اين است كه به شكلي با خدا و مبدأ و معادِ انسان ارتباط پيدا كند. در اين صورت، تزيين و تجمل، نه تنها يك كار پسنديده اجتماعي، بلكه محبوب خداوند و داراي ارزش عبادي خواهد بود. به تعبير ديگر، جمال كامل و زيبايي همه جانبه، زماني به دست ميآيد كه فرد با وجود زيبايي طبيعي و تجمل ظاهري، واجد جمال معنوي و سجاياي اخلاقي باشد; چنين شخصي محبوب واقعي و دلپذير عموم مردم و همه جا مورد تكريم و احترام است. امام صادقميفرمايد: اميرالمؤمنينبه ابنعباس ]به مناسبتي[ بعد از قرائت آية قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِيَّ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّيِّبَـَتِ مِنَ الرِّزْقِ (اعراف، 32) فرمود: فان الله جميل يحب الجمال ولكن من حلال.(بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 33 ـ 35، ص 242، ح 623، داراحيأالتراث العربي.)

قرآن و روايات در ابعاد گوناگون، اين مسئله را مورد بحث قرار داده است. از آنجا كه امكان بررسي همه ابعاد، در اين مقال نيست، بخشي از منابع قرآني و روايي را ذكر ميكنيم; به اين اميد كه پرسشگر گرامي بحث تفصيلي را در كتب تفسيري پيگيري نمايد.

جمال و زينتهاي دنيوي: كهف، 7 / نمل، 60 / نحل، 14 / ملك، 5 / اعراف، 31 ـ 32.

زينتها در جهان ديگر: فاطر، 32 / رحمن، 53 و 67.

جمالهاي انساني در بهشت: صافات، 49 / رحمن، 73 / طور، 24 / واقعه، 17 / دهر، 19.

جمال و زيبايي معنوي: حجرات، 7.(همان، ج 33 ـ 35، ص 242 / ر.ك: اخلاق در قرآن، آيةالله مصباح يزدي، ص 287 ـ 298 / زن در آينة جمال و جلال، آيةالله جوادي آملي، ص 26 ـ 27، نشر اسرأ.)